چند هفته پیش بود که باز هم مساله قاچاق مورد توجه سران قوا قرار گرفت و همزمان، این معضل اقتصادی و ابعاد و تبعات گوناگون آن در رسانه‌ها بازتابی گسترده یافت.
اواسط دی‌ماه بود که نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس در اظهاراتی قابل تأمل درباره حجم قاچاق سوخت از کشور به رسانه‌ها گفت: علاوه بر قاچاق روزانه ۲۰ میلیون لیتر بنزین، روزانه ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر از دیگر فرآورده‌های نفتی از جمله گازوئیل نیز از کشور خارج می‌شود. پیش از آن، «محمدباقر قالیباف» رئیس مجلس هم بیان داشته بود روزانه تا ۳۰ میلیون لیتر فرآورده نفتی از کشور قاچاق می‌شود که تردید نکنید این قاچاق سازمان‌دهی شده است.
بر اساس برخی برآوردها که اوایل ماه جاری در رسانه‌ها انتشار یافت، قریب به دو برابر واردات حامل‌های انرژی مانند بنزین و گازوئیل که روزانه ۱۷ میلیون لیتر می‌رسد یعنی ۳۰ میلیون لیتر از کشور قاچاق می‌شود.
به گزارش اسرار، «مسعود پزشکیان» در جلسه روز یازدهم دی‌ماه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، با بیان این که روال موجود باعث وقوع قاچاق روزانه چند ده میلیون لیتر سوخت شده، اظهار داشت: برای بنده نه حتی به عنوان رئیس جمهور، بلکه به عنوان یک شهروندی ایرانی نیز به هیچ وجه قابل قبول نیست که بگویند از چرخه‌ای که تولید و توزیع آن در دست خود ماست، روزانه بین ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت قاچاق می‌شود!
این وضعیت نه‌تنها منابع ملی را در معرض تاراج گروهی سودجو قرار داده که به تعبیر رئیس مجلس به صورت سازمان‌دهی شده و گسترده چرخه مخرب قاچاق به حرکت درمی‌آورند بلکه تبعات اجتماعی گسترده‌ای هم به همراه دارد که موضوع برخی پژوهش‌ها قرار گرفته است:
قاچاق و برخی تبعات پیدا و پنهان آن
قاچاق کالا با افزایش ثروت‌های غیرقانونی، موجب جدایی افراد قاچاقچی از طبقات پایین و تقویت شکاف‌های طبقاتی می‌شود. این روند باعث تقویت فردگرایی، تجمل‌گرایی و تضعیف اصول اجتماعی است. قاچاق کالا به دلیل سودآوری سریع، انگیزه برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد کشور را کاهش داده و منجر به هدایت سرمایه‌ها به خارج از کشور می‌شود. این وضعیت باعث افزایش فقر و بیکاری در جامعه می‌شود.
قاچاق می‌تواند ارزش‌های اخلاقی و مذهبی جامعه را تضعیف کند و به تعارض‌های فکری و فرهنگی منجر شود. نادیده گرفتن اصول حلال و حرام و تخلفات مختلف مانند جعل، تزویر و تردد غیرمجاز، از پیامدهای آن است
قاچاق کالا با تضعیف حمایت‌های دولتی از تولیدات داخلی، موجب اختلال در بخش تولید و کاهش فرصت‌های شغلی می‌شود. واردات کالاهای قاچاق، علاوه بر آسیب به تولید داخلی، باعث از بین رفتن حدود یک میلیون فرصت شغلی می‌شود. همچنین، قاچاق موجب انحراف سرمایه‌گذاری‌ها از بخش‌های مولد و کاهش رشد اقتصادی می‌شود، چرا که سود سریع قاچاق انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاران جهت توجه به فعالیت‌های تولیدی ایجاد نمی‌کند.دولت برای کالاهای وارداتی بر اساس نیاز و اهمیت آنها عوارض و گمرک دریافت می‌کند، اما قاچاقچیان با روش‌های غیرقانونی کالاهای غیرضروری وارد کرده و از پرداخت این عوارض طفره می‌روند، که به اقتصاد کشور آسیب می‌زند. در این فرآیند، سود اصلی به تولیدکنندگان خارجی و واردکنندگان بزرگ می‌رسد، در حالی که مصرف‌کنندگان و افرادی که در قاچاق مشارکت دارند، حتی با دریافت مبالغ کم، به طور غیرمستقیم متضرر می‌شوند. پیامدهای فرهنگی-اجتماعی پدیده قاچاق
در حالی که نگاه بسیاری به آثار و زیان‌های اقتصادی قاچاق از حامل‌های انرژی تا انواع کالا دوخته شده، برخی پژوهش‌ها به زوایای فرهنگی و اجتماعی این پدیده پرداخته‌اند از جمله:
تضعیف انسجام اجتماعی: قاچاق کالا و ارز با ایجاد رفتارهای غیرقانونی و آسیب به ارزش‌های اجتماعی، روابط میان افراد جامعه را تضعیف کرده و به گسست اجتماعی و از دست رفتن همبستگی می‌انجامد.
ظهور خرده‌فرهنگ‌های انحرافی: قاچاق کالا و ارز از طریق گسترش رسانه‌های غیرمجاز باعث تغییر در ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی افراد شده و ممکن است آنها را به سمت خرده‌فرهنگ‌های انحرافی سوق دهد. این روند منجر به افزایش جرائم و انحرافات اخلاقی می‌شود. [۳]
قاچاق و تهدیدات فرهنگی: قاچاق کالاهای غیرمجاز، از جمله محصولات فرهنگی، تهدیدی برای اصول فرهنگی و ارزشی جامعه است. قاچاقچیان به سود خود می‌اندیشند و توجهی به پیامدهای فرهنگی ندارند. این کالاها بدون نظارت وارد کشور می‌شوند و می‌توانند تهدیدات جدی فرهنگی و اخلاقی برای جوانان ایجاد کنند.
افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی-فرهنگی: قاچاق می‌تواند ارزش‌های اخلاقی و مذهبی جامعه را تضعیف کند و به تعارض‌های فکری و فرهنگی منجر شود. نادیده گرفتن اصول حلال و حرام و تخلفات مختلف مانند جعل، تزویر و تردد غیرمجاز، از پیامدهای آن است. همچنین، اختلاط مردان و زنان در فعالیت‌های قاچاق و درگیری با نیروهای انتظامی، زمینه‌ساز بروز ناهنجاری‌های اجتماعی و فرهنگی می‌شود.
آثار سوء بهداشتی قاچاق: قاچاق کالاهای وارداتی به دلیل عدم نظارت بهداشتی، سلامت مصرف‌کنندگان را تهدید می‌کند. محصولات غذایی، آرایشی، بهداشتی و دارویی غیرقانونی که وارد کشور می‌شوند، استانداردهای مشخصی ندارند و می‌توانند خطرات بهداشتی ایجاد کنند. همچنین، قاچاق داروهای کمیاب و گران‌قیمت برای بیماران خاص، گاهی جان مصرف‌کنندگان را به خطر می‌اندازد. ورود کالاهای غیر استاندارد مانند نمایشگرهای رایانه نیز به آسیب‌های بهداشتی و فنی در جامعه منجر می‌شود. [۴]
۲۳ بهمن ۱۴۰۳ - ۱۸:۰۵
قاچاق پدیده‌ای است که در نگاه اول خسارت‌ها و تبعات اقتصادی آن به چشم می‌آید حال آن که زنجیره‌ای از پیامد و آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی را هم به همراه دارد.
ثبت دیدگاه