پشت پرده اقدام آمریکا با هدف اعمال محدودیت علیه ایران!

رئیس‌جمهور آمریکا معافیت تحریمی همکاری‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و روسیه را برای سال جاری میلادی تمدید نکرد اما متعهد به اعمال تحریم علیه این همکاری‌ها نیز نشده است. مشخص نیست این اقدام برای تحت فشار قرار دادن ایران در پیشبرد فعالیت‌های هسته‌ای‌اش است یا برای فشار به روسیه در رابطه با جنگ اوکراین. آخرین بازبینی ۶ ماهه معافیت‌های تحریم‌های ایران در اوت ۲۰۲۳ انجام شد و به نظر می‌آید این معافیت‌ها از ابتدای سال ۲۰۲۴ منقضی شده است.تمدید نشدن معافیت‌های هسته‌ای برای ایران در همکاری با روسیه در حالی است که در یکی دو سال اخیر مقامات ایران با همکاری روسیه برای توسعه سه رآکتور جدید، ۲ راکتور در نیروگاه اتمی بوشهر و تکمیل فاز اول نیروگاه اتمی دارخوین اقدام کرده‌اند.طبق متن برجام، کشورهای امضاکننده این توافق متعهد شده بودند با ایران در حوزه همکاری هسته‌ای صلح‌آمیز در پروژه‌های رآکتور تحقیقاتی اراک و تاسیسات فردو، راکتور تحقیقاتی تهران، نیروگاه اتمی بوشهر همکاری کنند، اما با روی کار آمدن دونالد ترامپ و خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام این معافیت‌ها در مه ۲۰۲۰ به عنوان بخشی از برنامه این دولت برای فشار حداکثری لغو شدند. بعد از آن‌که بایدن در ۲۰۲۰ توانست وارد کاخ سفید شود، این معافیت‌ها مجدد صادر شد.
این معافیت‌ها برای پروژه‌هایی است که ایران با همراهی کشورهای عضو برجام به ویژه چین و روسیه قرار بود انجام دهد.برخی کارشناسان بر این نظرند که که تمدید نکردن معافیت‌های هسته‌ای برای روسیه از سوی آمریکا در حالی که دو کشور در بحران اوکراین دست به گریبان هستند قابل انتظار بود اما اینکه آمریکا اعلام کرده است قصد اعمال تحریم بر همکاری هسته‌ای روسیه و ایران در صورت ادامه روابط در این حوزه را ندارد، مشخص نیست و سوال‌برانگیز است. این اقدام دولت بایدن در حالی است که قانون‌گذاران آمریکایی از برنامه ایران برای توسعه پروژه‌های هسته‌ای‌اش انتقاد می‌کنند و جمهوری‌خواهان نیز بر این عقیده هستند که با عدم اعمال تحریم علیه همکاری‌های هسته‌ای میان روسیه و ایران، کاخ سفید عملاً چشم خود را بر روی این همکاری‌ها بسته است. همکاری‌های هسته‌ای روسیه و ایران که مهم‌ترین آن بازسازی و تکمیل نیروگاه اتمی بوشهر و تامین سوخت این نیروگاه بوده، همواره از سوی آمریکا و قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل مستثنی شده است. حتی در زمانی که ترامپ خصمانه‌ترین سیاست‌ها و فشارها علیه ایران را اعمال کرد باز هم این نیروگاه و اقدامات مرتبط به آن از تحریم و تهدید مستثنی بود.
با این حال روابط روسیه و آمریکا هیچ گاه در یکی دو دهه گذشته به اندازه دو سال اخیر تحت الشعاع جنگ اوکراین متشنج نبوده است و اقدام به تمدید نکردن معافیت هسته‌ای در همکاری روسیه با ایران یکی دیگر از ابزارهای فشار این کشور به مسکو برای تحت فشار قرار دادن کرملین است. در عین حال اینکه آمریکا گفته است معافیت را تمدید نمی‌کند اما برای همکاری روسیه با ایران تحریمی اعمال نمی‌کند هم قابل توجه است.مشخص نیست این اقدام آمریکا با هدف اعمال محدودیت علیه ایران بوده است یا روسیه. در عین حال دولت بایدن با هدف قرار دادن همکاری‌های هسته‌ای ایران و روسیه، تلاش دارد تا به طور مرحله‌ای فعالیت‌های هسته‌ای ایران به ویژه در حوزه ساخت نیروگاه‌های اتمی که در بخش‌هایی روسیه به طور مستقیم مشارکت دارد و در بخش‌هایی دیگر ایران از کمک این کشور بهره‌ خواهد گرفت، تحدید کند.