احتمال شیوع آبله میمون در ایران چقدر است؟

ویروس ام‌پاکس یا همان آبله میمون بیماری نادر ویروسی است که علائم خفیفی مانند آبله ایجاد می‌کند. این بیماری از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده یا سطوح آلوده، مایعات بدن فرد آلوده و غیره منتقل می‌شود. دوره کمون این بیماری ۲۱ روز است و نیاز به داروی خاصی برای درمان ندارد.
ویروس آبله میمونی اولین بار در سال ۱۹۵۸ هنگام شیوع یک بیماری مشابه آبله در میمون‌هایی که برای تحقیقات نگهداری می‌شدند کشف شد. به همین دلیل هم آبله میمونی به این نام شناخته شد. اولین مورد انسانی این ویروس و بیماری در سال ۱۹۷۰ در جمهوری کنگو به ثبت رسید و در ادامه نیز رفته‌رفته در مناطقی همچون آفریقای مرکزی و غربی دیده شد.تقریباً می‌توان با اطمینان گفت پس از این ماجراها، موارد ابتلای مشاهده‌شده در خارج از آفریقا، به دلیل سفرهای بین‌المللی یا ورود حیوانات وارداتی منتقل شده‌اند.
در سال ۲۰۲۲ برای اولین بار تایید شد که این بیماری ویروسی از طریق روابط جنسی نیز منتقل می‌شود و شیوع آن در بیش از ۷۰ کشور جهان، که پیش از آن موارد آبله «ام» را گزارش نکرده بودند، تایید شد؛ اما تعداد موارد انسانی ابتلا به آبله «ام» در هفته‌های گذشته به‌طرز چشمگیری افزایش یافته است.هفته گذشته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در اتحادیه آفریقا گزارش داد آبله «ام» دست‌کم در ۱۳ کشور آفریقایی شناسایی شده است. این مرکز همچنین افزود، در مقایسه با مدت‌زمان مشابه در سال گذشته میلادی، موارد ابتلا به این بیماری ۱۶۰ درصد و مرگ‌ومیرها نیز ۱۹ درصد بیشتر شده است.
در این همه‌گیری تازه، برخلاف همه‌گیری‌های قبلی این ویروس، علائم خفیف‌تری در بیماران دیده می‌شود و زخم‌ها که پیشتر روی سینه، دست‌ها و پاها بروز می‌کرد، بیشتر روی اندام تناسلی ظاهر می‌شود. همین امر تشخیص این بیماری را دشوارتر می‌کند. تب، سردرد، درد عضلانی و تورم غدد لنفاوی، از جمله زیر بازوها و دو طرف و پشت گردن، از دیگر علائم این بیماری محسوب می‌شود. این عفونت‌ها می‌توانند دو تا چهار هفته ادامه پیدا کنند و تشخیص آن با نمونه‌برداری از مایعات حاصل از ضایعات پوستی ممکن است.به‌ طور کلی دو سویه اصلی از این ویروس وجود دارد که با عناوین «تبارشاخه۱» و «تبارشاخه۲» شناخته می‌شود. هر تبارشاخه یک گروه گسترده از ویروس‌هاست که طی دهه‌ها تکامل یافته و از نظر ژنتیکی و بالینی متمایز است. هر دو این سویه‌ها می‌توانند از طریق تماس مستقیم با حیوانات وحشی آلوده یا از طریق تماس نزدیک، شامل تماس جنسی یا صمیمانه با فرد مبتلا، منتقل شوند.علیرضا محمدی، جراح عمومی، در پاسخ به این سوال که با اعلام ابتلای چند فرد در پاکستان احتمال شیوع این بیماری در ایران چقدر است می‌گوید: افرادی که در پاکستان شناسایی شده‌اند کسانی هستند که خارج از این کشور به بیماری مبتلا شده‌اند و در حال حاضر قرنطینه‌اند. اگر ما بتوانیم نظارت خوبی بر ورود و خروج مسافران به/از کشور داشته باشیم، احتمال شیوع این بیماری در ایران بسیار پایین می‌آید.دکتر محمدی می‌افزاید: یکی از عوامل مثبتی که باعث می‌شود آبله میمون در ایران شیوع پیدا نکند یا خیلی کم شایع شود این است که ما توریست‌ و مسافر زیادی که از مبداء آفریقا وارد کشور شوند نداریم یا تعداد بسیار کمی داریم که کنترل‌شان بسیار راحت است.
او توضیح می‌دهد: آخرین بار سازمان جهانی بهداشت در دهه ۸۰ میلادی برای واکسیناسیون علیه آبله شرایط اضطراری اعلام کرد. از آن زمان تاکنون واکسیناسیون علیه آبله میمون عمومیت جهانی نداشته اما حالا با شرایط پیش‌آمده و شناسایی مواردی از این بیماری در کشورهای غیرآفریقایی قرار است برنامه واکسیناسیون در برخی از کشورها اجرایی شود و اگر همه‌گیری ادامه پیدا کند احتمالاً تمامی کشورها مشمول این برنامه خواهند شد.این بیماری به طور معمول بین دو تا چهار هفته طول می‌کشد.
از سوی دیگر مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت ایران درباره شیوع این بیماری می‌گوید: در شرایط اضطراری بهداشتی نیاز به یک پاسخ هماهنگ بین‌المللی برای توقف این شیوع و نجات جان انسان‌ها وجود دارد تا از تصمیم‌گیری‌های پراکنده و متناقض در کشور‌ها جلوگیری شود.آرتمیس رمضانی همچنین تاکید می‌کند: این ویروس فقط با ارتباط نزدیک از طریق پوست، تنفس و رابطه جنسی انتقال پیدا می‌کند و مسافران کشور‌های پرخطر به‌ویژه آفریقا باید به‌شدت کنترل شوند. این بیماری درمان ویژه‌ای ندارد و سرایت آن بسیار سریع و خطرناک است.او ادامه می‌دهد: بیش از همه باید موارد سرایت را کاهش داد و این امکان‌پذیر نمی‌شود مگر با کنترل سلامت مسافران از کشور‌هایی که بیماری در آنها شیوع یافته است.عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران می‌گوید: واکسن این بیماری در ایران نیست، چراکه موارد ابتلا تاکنون دیده نشده است.
بیشتر این واکسن‌ها باید به کنگو برود چون به‌شدت کشور‌های آفریقایی درگیر این بیماری شده‌اند و به‌زودی قاره آفریقا را فرا می‌گیرد و از آنجا که یک مورد هم در سوئد دیده شده این خطر افزایش یافته، اما به نظر من باید بهداشت جهانی اقدام جدی برای جلوگیری از این بیماری در آفریقا انجام دهد.
بر اساس گزارش‌های منتشرشده، مقامات بهداشتی پاکستان نیز تایید کرده‌اند که مواردی از ابتلا به آبله میمونی در این کشور مشاهده شده است با این حال آنها هنوز نوع سویه را مشخص نکرده‌ و تاکید کرده‌اند که تا اتمام روند توالی ژنوم ویروس در این مبتلایان، خبری در این زمینه منتشر نخواهند کرد. پس از شناسایی ویروس آبله میمونی در سوئد، مرکز اروپایی کنترل و پیشگیری بیماری» که در استکهلم مستقر است اعلام کرد، احتمال ابتلا به این ویروس در اروپا «کم» است اما کشورهای این قاره باید برای شناسایی آن آماده باشند.
انتقال این ویروس همچنین از طریق تعاملات طولانی‌مدت و رودررو مانند صحبت کردن نیز ممکن است. از سوی دیگر، ویروس آبله «ام» می‌تواند از طریق تماس با اشیا، پارچه‌ها و سطوحی که پس از استفاده فرد مبتلا ضدعفونی نشده‌اند نیز به هرکسی منتقل شود. این شامل مواردی مانند لباس، رختخواب، حوله یا… می‌شود.فرشید رضایی مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت نیز درباره بروز علائم بیماری گفت: علائم بیماری آبله میمونی معمولاً یک تا دو هفته پس از تماس نزدیک با بیمار تظاهر پیدا می‌کنند و می‌تواند شامل تب و سردرد باشد و پس از چند روز به ضایعات آبدار پوستی یا زخم تبدیل شود.
رضایی ادامه داد: آبله میمونی (Mpox) از طریق تماس نزدیک مانند رابطه جنسی، تماس پوست به پوست، بوسیدن، در آغوش گرفتن، استفاده از حوله حمام یا ملحفه رختخواب بیماران، به افراد سالم دیگر منتقل می‌شود. اگر یک فرد طی سفر، به آبله‌میمونی مبتلا شود، خانواده و اطرافیان وی، بیشترین افرادی هستند که در معرض خطر قرار دارند. آبله میمونی سبب تب و ضایعات پوستی می‌شود و در موارد شدید می‌تواند کشنده باشد؛ به نحوی که که از هر ۱۰۰ مورد چهار مورد منجر به مرگ می‌شود. اگرچه این بیماری بیشتر در جنگل‌های بارانی گرمسیری غرب و مرکز آفریقا رایج است و هر ساله هزاران نفر به آن مبتلا می‌شوند اما در شرایط فعلی ممکن است به سایر کشورهای جهان هم گسترش یابد.
همچنین دکتر بابک عشرتی معاون فنی مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت نیز از افزایش مراقبت های بهداشتی در کشورمان به دنبال گزارش موارد ابتلا به آبله میمونی در پاکستان خبر داد و گفت: به پایگاه های مراقبت های مرزی در سراسر کشور هشدار داده ایم بیمارانی که از مرزهای شرقی و غربی کشورمان عبور می کنند باتوجه به علائم آبله میمونی، شناسایی شوند.
عشرتی به زائران اربعین توصیه کرد که نه فقط در مورد آبله میمونی بلکه در مورد سایر بیماری های عفونی، اسهالی و تنفسی، بهداشت فردی را رعایت کرده و ضمن شستشوی مداوم دست ها با آب و صابون و یا حتی ضدعفونی کننده ها، حتما در ازدحام جمعیت ماسک به همراه داشته باشند. وی خاطرنشان کرد: اگر زائران و مردم، بیماری را با علائمی مانند ضایعات تاولی در بدن یا صورت دیدند از او فاصله بگیرند که این فاصله می تواند یک متر باشد و البته بهتر است فرد بیمار در مجامع و محل های شلوغ، حاضر نشود و به استراحت بپردازد.
بر اساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده، یک فرد مبتلا از زمانی که علائم بیماری بر بدن او ظاهر می‌شود تا زمانی که ضایعات پوستی به‌ طور کامل بهبود یابد و یک لایه پوست تازه روی آن تشکیل شود،‌ می‌تواند ناقل ویروس آبله ام باشد. بنا بر اعلامیه‌ای که در وب‌سایت این سازمان منتشر شده،‌ برخی از افراد ممکن است ویروس آبله «ام» را از یک تا چهار روز پیش از ظاهر شدن علائم به دیگران منتقل کنند.