به گزارش اسرار، با توجه به ناترازی‌های پیش آمده در بحث انرژی و سوخت در کشور طی سال جاری، همچنین طبق هدف‌گذاری و برنامه‌هایی که مسعود پزشکیان در زمان انتخابات ریاست جمهوری مطرح کرده بود؛ وی در سخنرانی (یکشنبه – ۱۹ مرداد ۱۴۰۴) خود اعلام کرد که دیگر نباید به افرادی که در دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ سهمیه بندی سوخت قرار دارند، یارانه بنزین اختصاص داده شود.
پزشکیان در صحبت‌های خود اظهار کرد: «امروز چند میلیارد دلار برای واردات بنزین تخصیص می‌یابد، در حالی که نباید قشری که نیازی به بنزین یارانه‌ای ندارند، بنزین ۱۵۰۰ تومانی مصرف کنند. این در حالی است که می‌توان با مدیریت این منابع، معیشت افراد نیازمند را تامین کرد و با حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، مانع شکل‌گیری نارضایتی شد. امروز نمی‌توان مشکلات اساسی را نادیده گرفت، چرا باید به افرادی که چهار کارت سوخت دارند، یارانه بنزین داده شود؟ نباید به دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ یارانه بنزین تعلق بگیرد.»
نگاه آماری به بهره‌مندی دهک‌ها از بنزین ۱۵۰۰ تومانی
با توجه به صحبت‌های رئیس جمهور که اعلام کرده است اعضای دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰، گاها سه تا چهار کارت سوخت (یعنی سه تا چهار ماشین) دارند، می‌توان به یک آمار حدودی از میزان بهره‌مندی آن‌ها از سهمیه سوخت ۱۵۰۰ تومانی به نسبت دهک‌های دیگر دست یافت. برای شفافیت بیشتر می‌توان اینگونه مطرح کرد که به هر یک کارت سوخت (بنزین)، ماهیانه ۶۰ لیتر سهمیه ۱۵۰۰ تومانی تخصیص داده می‌شود که اگر اعضای دهک‌های مذکور سه یا ۴ کارت سوخت داشته باشند، سه تا چهار برابر هر فرد در دهک‌های دیگر بنزین ارزان‌تر (سهمیه‌ای) دریافت می‌کند.
حال با یک حساب ساده مشخص خواهد شد که هر فردی که در دهک‌های غیر از ۸، ۹ و ۱۰ قرار دارد، با یک کارت سوخت خود سالانه ۷۲۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی دریافت می‌کند و در سایر موارد باید به صورت بنزین آزاد و با قیمت آزاد، سوخت مورد نیاز خود را تهیه کند. این در حالی است که افراد حاضر در دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ سه تا چهار برابر یعنی چیزی بالغ بر ۲۱۶۰ تا ۲۸۸۰ لیتر، بنزین سهمیه یعنی ۱۵۰۰ تومانی دریافت می‌کند که رقم قابل توجهی به شمار می‌رود!
حذف سهمیه دهک‌های ۸ تا ۱۰ به سود دهک‌های دیگر می‌شود؟ طبق اظهار صحبت‌هایی که رئیس جمهور در اغلب سخنرانی‌های خود انجام داده است، می‌توان هدف اصلی از این تصمیم دولت را اصلاح نظام توزیع یارانه‌ها، کاهش بار مالی دولت، حمایت از دهک‌های پایین‌تر، جلوگیری از اسراف منابع ملی، عدم تخصیص یارانه به دهک‌های پردرآمد و کاهش شکاف طبقاتی دانست. اقدامی که می‌تواند در صورت اجرایی شدن به شیوه درست، تصمیم مناسب در شرایط فعلی باشد.
این طرح دولت در اصل و عمل، همانند حذف یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی (۸، ۹ و ۱۰) خواهد بود. حذف یارانه نقدی دهک‌های بالای درآمدی پس از عملی شدن به سود دهک‌های پایین‌تر شد و دهک‌های پایین یارانه نقدی بیشتری دریافت کردند که رضایت نسبی جامعه را به همراه داشت. اکنون با در نظر گرفتن موضوع مذکور، این سوال پیش خواهد آمد که آیا حذف سهمیه سوخت دهک‌های ۸ تا ۱۰ در این مورد نیز به سود دهک‌های پایین‌تر خواهد شد یا خیر؟ موضوع مهمی که شاید توجه به آن بتواند نتایج مثبتی را برای جامعه کم برخوردارتر کشور پیش رو داشته باشد. مسئله‌ای که خود رئیس جمهور نیز معتقد است باعث کاهش شکاف طبقاتی در آینده خواهد شد.
پیامدهای احتمالی حذف سهمیه بنزین دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰
۱- قاچاق سوخت:
طبق آمار موجود حدودا ۲۰ میلیون ایرانی در سه دهک مذکور قرار دارند که از سوخت یارانه‌ای (بنزین) استفاده می‌کنند و در صورتی که این حذف سهمیه رخ دهد و سهمیه آن‌ها به دهک‌های پایین‌تر منتقل شود، حجم عظیمی از سوخت یارانه ای وجود دارد که این گمانه‌زنی را مطرح می‌کند که شاید برخی افراد با فروختن بنزین خود به قاچاقچی‌ها، هیزم در آتش این اتفاق باشد و باعث افزایش قاچاق شود. اما با مدیریت درست، می‌توان اثرات منفی آن را کاهش داد.
ناگفته نماند که با توجه به قیمت بسیار بالاتر سوخت در کشورهای همسایه از جمله ترکیه، پاکستان، ارمنستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس یکی از مهم‌ترین موارد، خروج بنزین ارزان قیمت کشور به شکل غیر مجاز خواهد بود که نیازمند تدابیر بسیار دقیقی است. اگر دولت با اصلاح نظام توزیع و کنترل‌های موثر همراه باشد، می‌تواند جلوی قاچاق را بگیرد. همچنین، هدف حذف یارانه، کاهش مصرف غیرضروری و بهینه‌سازی منابع است که در درازمدت می‌تواند تاثیر مثبت داشته باشد.
۲- استفاده غیر مجاز:
مسئله مهم دیگر پیامدهای داخلی این اتفاق است. اینکه سهمیه دهک‌های بالاتر حذف شود این احتمال را به وجود می‌آورد که بازار سیاه خرید و فروش بنزین ۱۵۰۰ تومانی با مبالغ بالاتر در کشور، داغ‌تر شود. در شرایط کنونی نیز طبق اخبار و شواهد گاها چنین خرید و فروش‌هایی به صورت خرد صورت می گیرد، اما با افزایش سهمیه دهک‌های پایین‌تر شاید این افراد با قرار دادن کارت سوخت خود در اختیار دهک‌های بالاتر، اقدام به فروش سوخت ۱۵۰۰ تومانی با مبالغ بالاتر کنند.
با در نظر گرفتن این دو مسئله احتمالی اما در صورت عملی شدن این تصمیم دولت بدون شک نیازمند تدابیری دقیق و سفت و سخت است تا سرمایه ارزشمند کشور حفظ شود.
۳- صرفه جویی در هزینه‌های واردات کشور
طبق آمار موجود ایران سالانه حدودا پنج میلیون دلار سوخت را وارد کشور می‌کند تا نیاز موجود در جامعه برای بنزین، گازوئیل و … را برطرف کند. حال اگر این حذف سهمیه رخ دهد این سوال پیش خواهد آمد که آیا می‌توان به کاهش مصرف سوخت و در نتیجه کاهش هزینه‌های واردات کشور امیدوار بود یا خیر؟. موضوعی که نیاز است شفافیت بیشتری در رابطه با آن صورت بگیرد.
البته موضوع صرفه جوبی در مصرف سوخت مسئله‌ای نیست که بتوان آن را هدف اصلی این طرح احتمالی (حذف سهمیه دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰) در نظر گرفت؛ چرا که مشخص نیست آیا بعد از حذف احتمالی سهمیه این دهک‌ها میزان مصرف سوخت خود را کاهش خواهند داد یا خیر؟ البته با توجه به اینکه ۲۰ میلیون نفر در این دهک‌ها قرار دارند، بدون شک فروش بنزین به قیمت بالاتر می‌تواند درآمدزایی بیشتری از این طریق برای کشور داشته باشد و به طبع همین درآمد نیز می‌تواند وارد چرخه واردات سوخت شود.
ثبت دیدگاه