۳۰۰ هزار یا ۲ میلیون واحد مسکونی ؟

ساخت چهار میلیون مسکن طی چهار سال، از محوری‌ترین وعده‌های دولت سیزدهم بود؛ وعده‌ای که حالا پس از گذشت بیش از دو سال هنوز هم با موانع بزرگ و کوچک متعددی مواجه است. موانعی از جمله امتناع بانک‌ها از پرداخت وام نهضت ملی مسکن، مشکل تامین زمین و همچنین آورده متقاضیان، از جمله مواردی است که این ابرپروژه مسکنی را با چالش مواجه کرده است.با این حال، دولت مدعی است با روندی که از چند ماه اخیر ایجاد کرده و تدابیری که برای تامین منابع مالی و زمین اندیشیده شده (فارغ از انتقاداتی که به آن وارد است)، اجرای برنامه نهضت ملی مسکن به دو میلیون واحد نزدیک شده است؛ براساس آخرین آمار وزارت راه و شهرسازی از ساخت و ساز نهضت ملی مسکن، ساخت بیش از یک میلیون و 900 هزار واحد از مسکن‌های نهضت ملی در دست اجراست.
آن طور که منابع رسمی وزارت راه اعلام کرده، این واحدها در بخش‌های مختلفی مانند مسکن شهری، مسکن روستایی، نوسازی بافت فرسوده، مسکن ارگان‌های نظامی و مسکن، به‌صورت خود‌مالکی در حال اجراست. وزیر راه‌ و شهرسازی نیز امروز در آیین تکمیل هفت هزار و 183 واحد مسکونی طرح نهضت ملی مسکن گفته است که کشور بعد از هشت سال رکود،‌ دوباره به تولید مسکن بازگشته است.
با این حال، مصاحبه دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان با تسنیم حاکی از تشکیک درباره تعداد واحدهای ساخته‌شده یا در دست ساخت نهضت ملی مسکن است. فرشید پورحاجت در این مورد توضیح داده است: به‌نظر می‌رسد منظور از اینکه گفته می‌شود حدود دو میلیون واحد نهضت ملی مسکن در حال ساخت است، مجموع زمین‌های تامین شده برای این تعداد واحد برآورد می‌شود.او همچنین در این مورد گفته است: اینکه چه میزان از این واحدها وارد چرخه تولید و اجرا شده باید منتظر ماند، اما این‌گونه به‌نظر می‌رسد که سهم گسترده‌ای از اعداد و ارقام اعلام‌شده از سوی مسئولان وزارت راه و شهرسازی برای ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن مربوط به زمین‌ الحاق و اضافه شده به طرح مذکور است. وی تصریح کرد:‌ باید به این نکته توجه شود که در مقام تولید، چرخه تبدیل به واحد مسکونی طولانی است.
از سوی دیگر، اواخر آبان‌ماه سال جاری، عضو مرکز تحقیقات مسکن آمار قابل تاملی در خصوص پیشرفت نهضت ملی مسکن ارائه کرده است. نوید پاک‌نژاد در برنامه فرامتن شبکه افق گفته است: اعدادی که ما از وزارتخانه استخراج کردیم نشان می‌دهد که ساخت حدود ۳۰۰ هزار واحد مسکن از سوی دولت در حال انجام است و اکثر این واحدها در مراحل ابتدایی قرار دارند.وی در ادامه گفته است: ما به دولت پیشنهاد می‌دهیم یک برنامه جامع ارائه دهد. اظهارات این عضو مرکز تحقیقات مسکن همسو با ابراز نگرانی رئیس مرکز پژوهش های مجلس در شهریور امسال نیز هست.
بر اساس همین ارقام، به نظر می‌رسد آمارهایی که از پیشبرد پروژه نهضت ملی مسکن منتشر می‌شود، تماما به معنای ساخت واحدها نیست و شامل دیگر زیرمجموعه‌های قانون جهش مسکن از جمله واگذاری زمین رایگان نیز می‌شود. چرا که اصولا افزایش تعداد واحدهای مسکونی در دست ساخت از 300 هزار واحد در آبان‌ماه به بیش از یک میلیون و 900 هزار واحد در ابتدای دی‌ماه، امری بعید و غیرممکن است.
صحبت‌های وزیر راه و شهرسازی از تکمیل واحدها نیز حاکی از همین مورد است؛ گویا یکی از این موارد تکمیل واحدهای باقیمانده مسکن و برآورد نهایی آنها در جایگاه واحدهای طرح نهضت ملی مسکن است.فعالان و کارشناسان این حوزه معتقد هستند بهتر است دولت در انتشار آمارهای مربوط به مسکن، آمار ساخت واحدها را از دیگر موارد جدا کرده و هر کدام را به تفکیک منتشر کند.
گفتنی است ،از ابتدای اجرای طرح نهضت ملی مسکن در سال ۱۴۰۰ تا کنون ۶۳۰ هزار فقره قرارداد پرداخت تسهیلات طرح نهضت ملی مسکن منعقد شده که سهم بانک مسکن ۳۲۰ هزار فقره بوده است. در رتبه دوم بانک ملت قرار دارد که ۷۲ هزار قرارداد تسهیلاتی منعقد کرده است. بانک سپه ۶۴ هزار، ملی ۶۰ هزار، تجارت ۵۰ هزار، صادرات ۴۰ هزار، رفاه ۱۶ هزار، کشاورزی ۵۰۰۰ و پست بانک ۳۷۰۰ فقره قرارداد تسهیلاتی برای پروژه نهضت ملی مسکن منعقد کرده‌اند.
از ۲۷ بانک که مکلف به پرداخت این تسهیلات شدند ۱۸ بانک خصوصی هستند که ۱۲ بانک تا کنون به این طرح ورود کرده‌اند و آمار و ارقام نشان می‌دهد پرداختی‌ها بسیار اندک است؛ به طوری که بانک سامان ۱۲۰۰ فقره، اقتصاد نوین ۷۰۰، آینده ۷۰۰، توسعه تعاون ۷۰۰، سینا ۵۱۴، ملل ۳۰۰، پارسیان ۱۲۰، ایران زمین ۷۵، دی ۳۵، پاسارگاد ۳۳، کارآفرین ۳۳ و بانک شهر فقط هفت فقره قرارداد تسهیلاتی در پروژه مذکور منعقد کرده‌اند که ۰.۷ درصد از کل پرداختی ها را شامل می‌شود و سایر بانک‌های خصوصی هیچ عملکردی در این زمینه نداشته‌اند.