چرا واردات پسته ایرانی به اروپا ممنوع شد؟

سیامک شهریاری، عضو هیات رئیسه اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران آلودگی پسته‌های صادراتی ایران به سم قارچی افلاتوکسین را تائید کرد و توضیح داد: متاسفانه وزارت جهاد کشاورزی در واکنش به اخطار اتحادیه اروپا عملکرد مطلوبی نداشته و پاسخ قانع‌کننده‌ای به آنها نداد. ضمن اینکه خیلی دیر پاسخ داد و اتحادیه اروپا هم اعلام کرد که از تاریخ ۱۸ نوامبر (۲۸ آبان) اجازه واردات پسته ایران را نمی‌دهد، با این حال وزارت کشاورزی در این زمینه اطلاع‌رسانی نکرد تا اینکه اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران حدود دو هفته پیش از این موضوع آگاهی پیدا کرد و اکنون رئیس اتحادیه به همراه یک متخصص آزمایشگاهی به اروپا سفر کرده‌اند و در نشست‌های گوناگون به طرف اروپایی قول دادند شرایطی را فراهم کنند که رضایت اتحادیه برای تداوم خرید پسته از ایران جلب شود، اتحادیه اروپا اعلام کرده این آخرین فرصتی است که به ایران داده می‌شود تا بتواند مانع افزایش افلاتوکسین در محصول پسته‌ شود.
وی افزود: در نهایت بخش خصوصی خود اقدام به حل این مشکل کرد و وزارت کشاورزی اقدام مقتضی را در این زمینه انجام نداد. این در حالی است که اتحادیه جلسات گوناگونی در این زمینه با وزارتخانه داشت و واکنش وزارت جهاد کشاورزی این بود که در برابر این ایرادگیری اتحادیه اروپا صادرات پسته ایران را به این منطقه ممنوع می‌کند.
شهریاری ایجاد افلاتوکسین را برآمده از فرآوری نادرست و برداشت دیرهنگام پسته دانست و تاکید کرد: وزارت کشاورزی باید به این امر ورود کند و مانع این خطاها شود. عضو هیات رئیسه اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران تصریح کرد: در پی چنین عملکردهایی است که ارزش صادرات پسته ایران از ۲.۵ میلیارد دلار به کمتر از یک میلیارد دلار افت کرده و امریکا و ترکیه در رقابت با ایران در این بازار جولان می‌دهند.
سیدرضا نورانی، رییس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران نیز در اظهارنظر در این باره گفت: باید استانداردهای جهانی را رعایت کنیم تا این موضوع تبدیل به دستاویزی برای اروپایی‌ها نشود و اقدام به تحریم پسته ایران نکنند. وی افزود: آنچه به ایجاد افلاتوکسین در پسته صادراتی می‌انجامد تنها به فرایند تولید و فرآوری محدود نمی‌شود حتی ممکن است پسته در داخل ایران آزمایش شود و عاری از افلاتوکسین باشد اما در مسیرهای طولانی حمل دریایی و یا زمانی که در انبارها نگهداری می‌شود به این سم آلوده شود.
نورانی ادامه داد: علاوه بر این شماری از صادرکنندگان کشور پسته را برای صادرات دوباره ابتدا به کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌برند و در انبارهای این کشورها در گونی‌های ۳۰ تا ۵۰ کیلویی نگهداری می‌کنند، این امر از آنجا که به دپوی طولانی‌مدت پسته می‌انجامد زمینه آلودگی آن را فراهم می‌کند و در نهایت این عوامل به کمرنگ شدن جایگاه پسته ایران در بازار جهانی می‌انجامد.
اما محمدمهدی برومندی معاون امور باغبانی وزیر جهاد کشاورزی اختلاف فنی بر سر پروتکل های بهداشتی را عامل برگشت ۱۶ محموله از ۲۲۶ محموله پسته صادر شده به اتحادیه اروپا اعلام کرد و گفت: پنج درصد از کل محموله پسته صادراتی ایران به اتحادیه اروپا صادر می شود.
برومندی اخبار مطرح شده در رسانه‌ها و فضای مجازی را کلی دانست و افزود: ۷۵۰۰ تن معادل پنج درصد از میزان کل پسته صادراتی ایران به اتحادیه اروپا صادر می‌شود. وی با اشاره به میزان صادرات پسته به اتحادیه اروپا در مقایسه با کل صادرات این محصول به سایر کشورها تصریح کرد: سالانه نزدیک به ۱۴۰ هزار تن پسته کشور صادر می‌شود که از این رقم ۷ هزار و ۵۰۰ تن سهم اتحادیه اروپا است.
وی افزود: صادرات هر محصول تابعی از پروتکل‌ها و برنامه اقدام مورد توافق طرفین است و در صادرات پسته به اروپا هم از این قاعده تبعیت شده است و همه محصولات صادراتی گواهی سلامت را از سازمان غذا و دارو دریافت کرده‌اند.معاون وزیر جهاد کشاورزی ۲۶ مورد از صادرات ۲۲۶ محموله پسته به اتحادیه اروپا را دارای اشکال دانست و اظهار داشت: در ۶ ماهه اول سال ۲۰۲۴ میلادی ۲۲۶ محموله پسته به وزن ۵ هزار تن با گواهی سلامت سازمان غذا و دارو به اروپا صادر شده است و فقط ۲۶ مورد از آن اخطار بهداشتی دریافت کرده است.
وی درمورد بررسی اخطارها به محض دریافت، گفت: از ۲۶ اخطار ثبت شده، هفت فقره مربوط به یکی از کشورهای همسایه و سه مورد مربوط به فروشگاه‌های اتحادیه اروپا بوده که به حساب ایران ثبت شده است.برومندی افزود: پاسخ همه موارد فوق از طریق وبیناری و مکاتبات وزارت امور خارجه به اتحادیه اروپا ارائه شده است.
معاون امور باغبانی وزیر جهاد کشاورزی اخطارهای مربوط به پسته صادراتی ایران را به دلیل اختلاف نظر فنی بهداشتی دو طرف اعلام کرد و گفت: برای رفع این اختلاف، نظرات خود را از طریق سفیر ایران در بروکسل به اروپا اعلام کرده‌ایم و انتظار می‌رود موارد اختلافی ظرف روزهای آتی مرتفع شود.در صادرات پسته، کشورهایی مانند آمریکا و ترکیه اخطارهایی دریافت کرده‌اند و بخشی از مسایل در صادرات محصولات کشاورزی مربوط به این موارد است و کشورهای مقصد محموله مورد نظر را برای بررسی و ارزیابی به کشور مبدا مرجوع می‌کنند.
در همین پیوند،مظفر محمدی عضو هیئت مدیره انجمن پسته اظهار داشت: اتحادیه اروپا حدود یک سال پیش هشدارهایی را درباره امکان ممنوعیت ورود پسته ایران به اتحادیه اروپا داده بود که متأسفانه به نظر می‌رسد به دلیل برخی سهل‌انگاری‌ها اقدامات لازم برای رفع آلودگی‌ها و بهبود کیفیت پسته تولیدی صورت نگرفت تا آنجا که از طرف اتحادیه اروپا اعلام شود به‌زودی این ممنوعیت، اجرایی خواهد شد.
عضو هیات مدیره انجمن پسته تصریح کرد: پسته یک محصول ملی است و صادرات آن برای ایران اهمیت بالایی دارد بنابراین نباید اجازه دهیم که خدشه‌ای به روند صادرات آن وارد آید البته در یک سال گذشته ورود خودروسازان به عرصه صادرات پسته اختلالات زیادی در روند صادرات این محصول به وجود آورده است چرا که آنها تخصص لازم را در این حوزه ندارند و باعث شدند پسته ایران به قیمت‌هایی پایین‌تر از بهای جهانی در بازارهای صادراتی عرضه شود و برای همین صادرکنندگان واقعی پسته را در روند قیمت‌گذاری با چالش روبه‌رو کردند.
این فعال اقتصادی خاطرنشان کرد: به دنبال انتشار تصمیم اتحادیه اروپا مبنی بر جلوگیری از ورود پسته به اروپا، انجمن پسته، اتحادیه خشکبار، وزارت کشاورزی و وزارت امور خارجه شروع به رایزنی کردند و امکان ملاقات یک ساعته‌ای در مقر اتحادیه اروپا فراهم شد و متناسب با آن تلاش کردیم تا مهلتی گرفته شود تا اقدامات لازم در راستای بهبود کیفیت تولیدات پسته، اجرای آزمایش‌های حرفه‌ای‌تر و اصلاح در روش‌های انبارداری، نگهداری و ارسال محموله‌های پسته انجام شود.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران تصریح کرد: خوشبختانه اتحادیه اروپا 6 ماه دیگر مهلت داد تا بتوانیم اصلاحات لازم را در رابطه با محصول پسته انجام دهیم. امیدوارم از این فرصت بهترین بهره را ببریم و اجازه ندهیم بازارهای صادراتی کشور در شرایط تحریم از بین برود.