شمال تا جنوب کشور درگیر پیامدهای تغییر اقلیم؛ کاهش ۴۵ درصدی بارش در ایران!

سایه سنگین بی‌آبی بر سر پهنه خشک و نیمه خشک ایران سنگینی می‌کند. نقشه بارندگی‌های کشور نشان می‌دهد که بخش اعظم سرزمین ایران با کاهش بارش مواجه هستند.مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی در گزارش‌ هفتگی خود از آخرین وضعیت بارش در ایران نوشت. بر اساس این گزارش بارندگی در برخی استان‌ها نسبت به میانگین در مقایسه با سال گذشته بیش از 70 درصد کاهش داشته است.
کاهش بارندگی می‌تواند یک هشدار جدی برای ایران باشد. توضیح آن هم ساده است. ایران چهارمین سال پی‌درپی است که با خشکسالی مواجه شده. از سوی دیگر جمعیت کشور نیز افرایش داشته است. حالا در کنار این موارد وضعیت مصارف آب را در کشور در نظر بگیرد. بیش از 90 درصد مصارف آبی کشور در بخش کشاورزی است. با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان حوزه آب و محیط زیست، تاکنون تغییر چشمگیری در الگوی مصارف آب به‌ویژه کشاورزی ایجاد نشده است.
در چنین شرایط هجوم مصارف آبی به سمت آب‌های زیرزمینی می‌رود. اما وضعیت آب‌های زیرزمینی نیز چندان مناسب نیست؛ چرا‌که در سال‌های اخیر برداشت‌های بی‌رویه از این منابع نیز به اندازه‌ای پیش رفت که فرونشست زمین در گوشه و کنار کشور پدید آمد. حالا در مراکز شهرها و مناطق مسکونی نیز زمین به ناگهان زیر پای شهروندان خالی می‌شود. البته تاکنون فرونشست زمین خسارت جانی نداشته، اما کارشناسان می‌گویند با این وضعیت احتمال خسارت جانی نیز وجود دارد.
آنطور که مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی گزارش داده است، میزان بارش از ابتدای سال آبی جاری تا 7 بهمن، 54 میلی‌متر بود. این میزان بارش در مقایسه با میانگین بلندمدت بیش از 45 درصد کاهش داشته است. همچنین میزان بارش از ابتدای فصل جاری نیز 20.7 میلی‌متر بود. این میزان بارندگی نیز نسبت به میانگین بلندمدت حدود 48 درصد کاهش داشته است.
بررسی داده‌های مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی نشان می‌دهد که بارش در چهار استان (فارس، بوشهر، هرمزگان و کرمان) نسبت به سال گذشته بیش از 70 درصد کاهش داشته است.استان فارس از ابتدای سال آبی جاری تا 7 بهمن، 39.6 میلی‌متر بارش را ثبت کرد. این میزان بارندگی نسبت به سال گذشته حدود 78.5 درصد و نسبت به میانگین بلندمدت حدود 74.4 درصد کاهش داشته است.
اخیرا نیز علی‌جان صادق‌پور، مدیرعامل شرکت آبفای فارس گفت سد رودبال در استان فارس که منبع تامین آب هشت شهر و 50 روستا بود، خشک شده است. به عبارتی منبع تامین آب 325 هزار نفر جمعیت در این استان آب ندارد. بنا بر گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب، سد رودبال در استان فارس فقط یک میلیون مترمکعب آب داشت. درصد پرشدگی این سد تا اول بهمن فقط یک درصد عنوان شده بود.
استان بوشهر نیز در بازه زمانی گفته شده، 65.6 میلی‌متر بود. این میزان بارش نسبت به سال گذشته 78 درصد و نسبت به میانگین بلندمدت حدود 62 کاهش داشته است. هرمزگان نیز 16.5 میلی‌متر بارش داشته که نسبت به سال گذشته 77.9 و نسبت به میانگین بلندمدت 79.6 درصد کاهش داشته است.
بنا بر اطلاعات مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، استان کرمان نیز از ابتدای سال آبی جاری تا 7 بهمن، حدود 14 میلی‌متر بارش داشته که نسبت به میانگین بلندمدت 71.6 درصد و نسبت به سال گذشته 71.5 درصد کاهش داشته است.
استان‌های اصفهان، خراسان رضوی و تهران نیز نسبت به میانگین بلندمدت به ترتیب 57.8 درصد، 47.7 درصد و 39.1 درصد کاهش بارش داشته‌اند. ضمن آنکه بررسی داده‌های بالا نشان می‌دهد که پیشروی فرونشست زمین در این استان‌ها نیز بیشتر است.
اخیرا وزیر نیرو درباره کمبود منابع آبی در ایران هشدار داد. محرابیان گفت: منابع آبی کشور محدود است. صنایعی که با هزاران هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری راه‌اندازی شده‌اند، در صورت وابستگی به بارش‌ها ممکن است با چالش مواجه شوند. البته وزیر نیرو درباره جانمایی این صنایع توضیحی نداد. از جمله انتقادات کارشناسان حوزه آب و فعالان حوزه محیط زیست جانمایی صنایع است. به گفته آنها در مناطقی که با کمبود آب مواجه هستند، فعالیت صنایع توجیهی ندارد.
در همین راستا ،.بهزاد لایقی معاون توسعه پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات جوی سازمان هواشناسی کشورنیز گفت: پیامدهای تغییر اقلیم از سواحل شمال کشور که با کاهش تراز سطح آب دریای خزر مواجه بوده، تا جنوب کشور که با خشکسالی، سیل و توفان های گردوخاک مواجهیم، قابل مشاهده است.
لایقی افزود: پیامدهای تغییر اقلیم در ایران و جهان در بخش های مختلفی بروز کرده است، به طوری که در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، امنیتی و سلامت جامعه نمود بیشتری داشته است.وی اظهار داشت: مهاجرت، افزایش شهرنشینی، گسترش حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ، تخریب سرزمین، آلودگی هوا، کاهش دسترسی به آب سالم و ده ها مثال دیگر از پیامدهای تغییر اقلیم در کشورهای درحال توسعه است.
معاون توسعه پیش بینی و مدیریت بحران مخاطرات جوی سازمان هواشناسی کشور ادامه‌داد: متهم ردیف نخست تغییر اقلیم و گرمایش جهانی، فعالیت های انسانی به‌ویژه مصرف سوخت های فسیلی است که سبب بروز تغییرات گسترده ای در سیستم های جوی، رژیم بارشی، نوع نزولات جوی، افزایش دمای، افزایش تبخیر، افزایش وقوع پدیده های حدی هواشناسی و افزایش مخاطرات جوی و غیره شده است.