از هر 4 ایرانی یک نفر به اختلال روان مبتلاست!

یکی از مهمترین عواملی که باعث می شود افراد نسبت به سلامت روان خود بی توجه باشند، انگ اجتماعیِ اختلالات روان در مراجعه به مشاور، روانشناس یا روانپزشک، است که نه تنها جامعه ایرانی، بلکه تمامی جوامع را دچار کرده است؛ از طرفی، پایین بودن سطح سواد سلامت مردم نیز منجر می شود که مقوله خودمراقبتی در حوزه سلامت روان، همچنان مورد غفلت واقع شود. درست است که در سال های اخیر انگ مراجعه به مشاور یا روانشناس تاحدودی کاهش یافته، اما هنوز هم این نگرش به قوت خود باقیست و سلامت روان جزو اولویت های زندگی مردم محسوب نمی شود.
دکتر محمد رضا شالبافان، روانپزشک و سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با بیان اینکه سلامت روان، موضوعی همه جانبه و فرابخشی است، افزود: شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در تمامی جوامع می‌تواند منشاء بروز آسیب‌های روانی در مردم باشد و در این زمینه، به غیر از وزارت بهداشت، تمامی نهادهای دولتی و غیردولتی نقش دارند.وی با بیان اینکه در زمینه آمار ابتلا به بیماری‌های روانپزشکی، استانداردی مشخص نشده و حتی یک مورد از ابتلا به این بیماری‌ها باز هم قابل تامل است، گفت: هر درصدی از ابتلا، برای ما درصد بالایی محسوب می‌شود و نباید خود را به میزان خاصی از آمارها راضی کنیم؛ هدفگذاری ها باید به گونه ای باشد که با شیب مناسبی به سمت کاهش آسیب های روانی و اجتماعی پیش برویم.
شالبافان در ادامه افزود: با توجه به اینکه طبق آخرین آمارها در کشورمان، از هر چهار نفر، یک نفر به یکی از اختلالات روان مبتلاست، تمامی نهادها باید در حوزه کاهش آسیب های روان به طور جدی برنامه‌ریزی کرده و گام بردارند، زیرا دستیابی به اهداف کلان و سیاست های بالادستی در جامعه ای سالم محقق می شود.
وی با بیان اینکه افسردگی و اختلالات اضطرابی شایع ترین مشکلات سلامت روان در کشور محسوب می شوند، گذر از دوران همه گیری کووید۱۹ را یکی از عوامل زمینه ساز ناخوشی روان انسانها عنوان و تصریح کرد: پس از همه گیری کووید۱۹، اختلالات روانپزشکی در سراسر دنیا افزایش یافته که می تواند ناشی از تشدید مشکلات اجتماعی، اقتصادی، خانوادگی و فردی در این برهه از زمان باشد.
سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با بیان اینکه انسان سالم محور توسعه پایدار است، بر لزوم توجه دولت ها به موضوع بهداشت روان مردم تاکید کرد و گفت: در این زمینه وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران نیز در سه سطح به مشکلات روان ورود کرده که سطح یک مراکز جامع سلامت، سطح دوم مراکز درمان سرپایی سراج و سطح سوم بیمارستان های تخصصی روانپزشکی برای ارائه خدمات بستری است. شالبافان ادامه داد: حدود ۳ هزار روانشناس در مرکز جامع سلامت به مراجعان، خدمات سلامت روان ارائه می دهند. همچنین ۱۰۶ مرکز سراج در کشور داریم که خدمات تخصصی سرپایی سلامت روان ارائه می دهند.این روانپزشک، تشخیص و مداخله زودهنگام اختلالات روان را در افزایش توانمندسازی مردم و ارتقای سطح سلامت روان جامعه، موثر دانست و اظهار کرد: نیمی از جمعیت جهان شاغل هستند و اکثرا، ساعات طولانی را در محیط کاری سپری می‌کنند. بنابراین محیط کاری باید امن، پرنشاط و آرامش بخش باشد. جامعه از افراد تشکیل شده و چنانچه سلامت روان تک تک اعضای جامعه تامین شود، به صورت زنجیره‌وار، سلامت روان جامعه تامین خواهد شد.سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت افزود: افراد باید نسبت به اهمیت سلامت روان خود حساس شوند و مانند بیماری‌های جسمی، اگر نیاز به درمان، کنترل و مداخله های تخصصی دارند، حتما به مشاور، روانشناس و روانپزشک مراجعه کنند. هرکسی ممکن است به دلایل متفاوت در هر دوره‌ای از زندگی، دچار اختلالات روان شود، اما باید نسبت به کنترل و درمان مشکلش هرچه سریع‌تر اقدام کند.وی بر اهمیت انگ زدایی از اختلالات روان تاکید کرد و گفت: همه افراد باید این نگرش را در خود ایجاد کنند و بدون اینکه اطرافیان را قضاوت کنند، در زمینه بهبود سلامت روان به آنها کمک کنند. باید در مسیر رفع انگ اختلالات روان گام برداریم و هرکسی باید این اصلاح را از خود آغاز کند.وی درخصوص آسیب های فضای مجازی در سلامت روان، عنوان کرد: ظهور رسانه‌های اجتماعی باعث افزایش نگرانی‌ها در مورد تأثیر آن بر سلامت روان شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده بیش از حد از این پلتفرم‌ها، مخصوصا در گروه سنی کودک ونوجوان، می‌تواند به کاهش عزت‌نفس، انزواطلبی، افسردگی و اعتیاد به اینترنت و شبکه های مجازی منجر شود.
وی، خواب منظم، تغذیه مناسب، مدیریت استرس، تاب آوری در بحران ها، ارتقای مهارت های زندگی، پرداختن به فعالیت های هنری، طبیعت گردی، یادگیری مهارت‌های جدید، حفظ روابط دوستانه و خانوادگی و دوری از دخانیات و الکل را از جمله راهکارهای در دسترس برای داشتن روانی سالم عنوان کرد.
همچنین ،دکتر وحید شریعت رئیس انجمن روان‌پزشکان ایران با اشاره به وضعیت اختلالات روان‌پزشکی و شایع‌ترین این اختلالات در گروه‌های سنی مختلف، گفت: اگر مسائل روان‌پزشکی و اختلالات روان به میزان سهمی که در بار بیماری‌ها دارند مورد توجه قرار گیرند و بودجه برای آنها تخصیص داده شود، به طور قطع میزان مشکلات سلامت روان کاهش می‌یابد.
دکتر شریعت درباره پیمایش‌های سلامت روان اظهار کرد: نخستین پیمایش ملی سلامت روان در سال ۱۳۸۹ انجام شده و براساس نتایج این پیمایش، حدود ۲۱ درصد در آن بازه زمانی به اختلالات روان مبتلا بوده‌اند. علاوه بر پیمایش ملی سلامت روان، برخی از پیمایش‌ها به وسیله «ابزارهای غربالگری» انجام می‌شود. نتایج آخرین پیمایش غربالگری سلامت روان بیانگر این است حدود ۳۰ درصد در کشور به اختلالات روان مبتلا هستند. افسردگی شایع‌ترین اختلال روانپزشکی در میان ایرانیان است، پس از افسردگی، اختلال اضطرابی در جایگاه دوم شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی در میان ایرانیان قرار دارد.
رئیس انجمن علمی روان‌پزشکان ایران با اشاره به اختلالات افسردگی و اضطرابی توضیح‌ داد: به طور معمول، فراوانی اختلالات افسردگی و اضطرابی در میان زنان نسبت مردان بیشتر است؛ میزان ابتلا به افسردگی زنان نسبت به مردان حدود دو برابر است. اگرچه پاسخ به پرسش «چرا میزان ابتلا به افسردگی در میان زنان نسبت به مردان بیشتر است؟» بسیار مفصل است اما دلایلی مانند «تغییرات هورمونی» که مربوط به مسائل بیولوژیک می‌شود و همچنین دلایلی مانند «تغییر نقش افراد»، «تفاوت در نقش‌ها»، «انتظارات از زنان»، «امکانات در دسترس زنان» و «شرایطی که جامعه به زنان تحمیل می‌کند» که جزو مسائل اجتماعی هستند، در بروز فراوانی بیشتر افسردگی در میان زنان نسبت به مردان نقش دارند.
با وجود عوامل استرس‌زای فراوانی که هر لحظه آماده شلیک به روانِ بی دفاع انسانهاست، زمان آن رسیده که مقوله پیشگیری در راس تصمیم گیری های کلان قرار گیرد و تمام بخش‌های کشور به نوعی در این زمینه نقش آفرینی کنند، زیرا این موضوع نه ‌تنها به بهبود کیفیت زندگی فردی کمک می‌کند، بلکه به تقویت بنیادهای اجتماعی و فرهنگی ما نیز می‌انجامد. با ارتقای سلامت روان، می‌توانیم دنیایی بسازیم که در آن همگان احساس امنیت، شادی و رضایت داشته باشند.